De Zonnekever.

In het kader van het ontwerpend onderzoek ‘Landschap van verlangen’ naar energielandschappen in de Lopikerwaard, zijn vier ontwerpteams aan de slag gegaan om voor twee studiegebieden met innovatieve ideeën voor zonnevelden te komen. Het gaat om veengebied ten noorden van Oudewater en oeverwallen van de Hollandsche IJssel ten noorden van IJsselstein. Beide gebiedstypen hebben een eigen structuur en karakter en vragen om een aparte benadering. De uitkomsten van het onderzoek dienen ook als inspiratie voor soortgelijke gebieden in Nederland. Voor het landschap van verlangen zijn we aan de slag gegaan in een multidisciplinair team van DSlandschapsarchitecten, Solarix en Theo Heldens, en kregen als energievraagstuk om na te denken over de Oeverwallen.

Tijdelijk en eigenzinnig energieopwekkend element

In de komende jaren zien wij op de oeverwallen ruimte ontstaan door de verschuiving van veevoer naar voedselproductie voor de mens. In dit nieuwe akkerbouwlandschap beweegt ‘de Zonnekever’, als tijdelijk en eigenzinnig energieopwekkend element, met de seizoenen en jaren mee. De Zonnekever sluit zo aan bij de wens voor behoud van een kleinschalige en afwisselend recreatielandschap tot een nieuwe generatie geïntegreerde energieopwekking zich aandient.

‘Zoeken naar een vorm die aansluit bij een maatschappij die zelf al oplossingen zoekt in permacultuur, lokale productie, hernieuwbare materialen en gedeeld eigenaarschap.’

Akkerbouw + energie | toekomstige productie landschap

Energievraagstuk oeverwallen

De plaatsing van de huidige generatie zonnepanelen biedt een technische oplossing voor het energievraagstuk in de regio, maar geen toegevoegde waarde voor het landschap en de omwonenden. Het landschap op de oeverwallen is kleinschalig, gevarieerd en een geliefde bestemming voor recreanten. Het decor wordt vooral bepaald door veetelers. De paden liggen tussen veeweiden en akkers voor veevoerproductie. De huidige zonnepanelen worden geproduceerd in China, ver weg en onder onbekende arbeidsomstandigheden. Het zonnepaneel bestaat uit zonnecellen tussen glasplaten, vastgezet op een stevig aluminium onderstel met betonnen fundering. Ze zijn star en georiënteerd op het zuiden. Rondom het veld staat een ondoordringbaar hek. Eronder wordt langzaam groeiend gras gezaaid.

‘Gezond’ en lokaal geproduceerd.

Binnen de oeverwallen past naar ons idee een zonnepaneel dat ‘gezond’ en lokaal geproduceerd wordt. Daarnaast biedt het mogelijkheden voor flexibiliteit, in plaatsing en oriëntatie, en kan gekleurd worden. Met deze parameters in ons achterhoofd zijn we gaan ontwerpen met al beschikbare lichtgewicht pv-modules die een 25% lagere CO2 footprint hebben, 50% gewicht besparen en 100% recyclebaar zijn en in de toekomst op gebogen oppervlaktes kunnen worden toegepast.

Tussen Montfoort en IJsselstein wordt op zeker 240ha voer geteeld. We hebben slechts 50 ha zonnepanelen nodig om 35-45 gigawatt per uur op te wekken. Stel dat de percelen voor 1\5 bedekt zijn met zonnepanelen, dan voldoen we aan de vraag van de gemeente IJsselstein.

Lichtgewicht en recyclebaar

De nieuwe lichtgewicht, recyclebare pv-modules die in ons onderzoek naar voren zijn gekomen, lijkt ons uitermate geschikt voor de Zonnekever. Ze worden op dit moment voorbereid voor grootschalige productie. Het basispaneel van 2×1 meter weegt tien kilo. Het schild van de Zonnekever is gemaakt van recyclebaar plastic en met water vulbaar voor extra gewicht. De kevers zijn stapelbaar en in grotere aantallen te verplaatsen. Een Zonnekever weegt in totaal ongeveer 25 kilo. De Zonnekevers staan op land dat tot rust moet komen. Denk aan de weide na begrazing of een perceel na wisselteelt.

Zonnekevers zorgen voor een afwisselend, natuurlijker en gezonder landschap als decor voor recreatie. De zonnekever bestaat uit een pantser met geïntegreerde zonnepanelen. De oppervlakte is 4m2 De opbrengst is ca. 90% ten opzichte van het standaard zwarte paneel.

De zonnekever wordt verankerd op de plek door het te vullen met water. Tenslotte is de zonnekever van bioplastic, en zodoende na gedane arbeid 100% herbruikbaar. De zonnekevers kunnen in elke gewenste kleur gemaakt worden, waardoor ze de landschapsbeleving voor de recreant versterken. Onze oeverwal-kevers zijn tweekleurig. De kleur verandert door erlangs te bewegen. Dit is leuk voor de passant, de heenweg is anders dan de terugweg. En van dichtbij is het een intrigerend geheel van kleurenpixels